Olmaz, mevzuat elvermez, hukuki alt yapı müsait değil demeyin… Türkiye ekonomisi nasıl düze çıkar, basit bir fikrim var. Siyasetten bağımsız ve önyargısız bir şekilde okuyun; tartışalım.
Ekonomist değilim. Maliyeden anlamam. Borsayı bilmem. Teknik analiz yapamam. Ancak trendlerden, kitle davranışlarından ve her alandaki yıkıcı değişimlerden anlarım.
Birkaç gün önce, dünyanın en büyük araç kiralama şirketlerinden biri olan Hertz, Tesla ile bir anlaşma yaptı. Tam 100.000 elektrikli araç alacağını açıkladı. Bu satın alma Tesla hisselerini uçurdu. Bir günlük artış %13’ü geçti.
Haliyle hala Tesla’nın ana hissedarı olan Elon Musk’ın serveti bir gecede katlandı. Musk, 43 milyar dolar zenginleşti. 300 milyar dolarlık servetle, insanlık tarihinin en zengin kişisi oldu.
Bir günde 43 milyar dolar… Rakamı görünce merak ettim ve Türkiye’nin cari açığına baktım. Hani şu öldürmeyen ama süründüren, bizi dışa bağımlı kılan, sadece borçla büyümemize neden olan kronik soruna… Ülkemizin cari açığı 2020 itibarıyla yaklaşık 40 milyar dolar. Yani Musk’ın bir günde kazandığı paranın altında. Oysa biz bu açığı 50 yıldır kapayamıyoruz. Demek ki aynı şeyleri yapıp farklı sonuçlar elde etmeyi bırakmamız gerek. Yeni bir bakış açısına ihtiyaçımız var.
Zamanda Yolculuk
Çok değil, 10 yıl öncesine gidelim. Sene 2011. Bitcoin 6.05 dolar. Bugünkü değerinin 10.000’da biri. Amazon’un hisse senedi fiyatı 196 dolar.
Türkiye ekonomisini yönetenlerden biri çıktı, trendi okudu ve şöyle dedi… Devlet olarak 100 milyon dolarlık Amazon hissesi aldık. Kripto dünyası henüz çok yeni. Bitcoin alıyoruz. Ancak sadece 10 milyon dolar yatırım yapacağız.
Bu 110 milyon dolarlık yatırım bugün kaç para ediyor tahmin edin bakalım?
Ben söyleyim… 2011’de alınan 10 milyon dolarlık Bitcoin'in bugünkü değeri 100 milyar dolar. 100 milyon dolarlık Amazon yatırımı ise 1,6 milyar dolar. Henüz Apple ve Tesla almaktan ya da Etherium’a yatırım yapmaktan bahsetmedim bile. Küçük bir belediyenin yıllık bahçe düzenleme masrafı ile Türkiye’nin cari açığını, 2,5 kere kapadık. Üstüne bir de para arttırdık.
Yatırımcı ve Girişimci Devlet
Bize hep ne anlattılar… Üretmemiz lazım. Doğru; bu denklemde bir hata yok. Ancak biz ülke olarak sanayi devrimini kaçırdık. Ardından gelen bilgi teknolojileri dönemini de pas geçtik. Endüstri 4.0, otomasyon, yapay zeka, otonomi, kripto gibi yeni kavramlar ise bize çok uzak.
Şimdi ne yapalım… Ölelim mi?
Hayır. Sadece gerçeklerle yüzleşelim… Biz Amazon, Apple, Tesla yaratamayız. Facebook, Instagram ve Tik Tok da. Ancak bu ve benzeri firmaların erken yatırımcısı yani hissedarı olabiliriz. Bunun yapabilmek için, girişimci ve yatırımcı devlet zihniyetine geçmemiz gerek.
Bugüne Dönelim
"Keşke 10 yıl önce Bitcoin alsaydım. Ulan aklım olsaydı da Amazon, Tesla ve Apple hissesi satın alsaydım."
Bu cümleleri ben kurdum. Muhtemelen sen de kurdun ya da kuran birilerini duydun. Sana bir haberim var… Aynı şeyi 10 yıl sonra da söyleyeceksin. Çünkü bu şirketler büyümeye devam edecek; hala resmi olarak kabul edilmeyen kripto piyasası da çıkışını sürdürecek. Ve biz bugün bir eylemde bulunmazsak, 10 yıl sonra aynı pişmanlığı yaşayacağız.
Peki ne yapmak gerek… Komplike düşünmeye gerek yok. Bence sorunun basit bir yanıtı var.
Tarih 27 Ekim 2021. Türkiye Cumhuriyeti Devleti, uygun aracı sistem üzerinden hemen bugün 10 milyar dolarlık Bitcoin ve Etherium alımı yapar. Portföyün %70’i Bitcoin’e, %30’u Etherium’a ayrılır. Bu bedelin yanına 1 milyar dolarlık küçük bir altcoin fonu eklenir. Solana, Mina, Ripple gibi, ciddiyeti olan 10 altcoin satın alınır.
Üçüncü fon yine 10 milyar dolardır… Bu rakamla eşit olarak, Amazon, Apple ve Tesla hisseleri alınır. Hiçbir alımda fiyata bakılmaz. Ardından fonlar unutulur. Uykuya yatırılır. Ekranı açıp kaç para oldu diye kontrol edilmez.
Kaç para harcadık? 21 milyar dolar… Bakın size garanti ediyorum: Sadece 8 yıl sonra, 2030 yılı geldiğinde Türkiye Cumhuriyeti ekonomisinin hiçbir derdi kalmaz. Bu fonun o zamanki değeri, en kötü ihtimalle 210 milyar dolar olur.
O dönemde cari açık 100 milyar dolara ulaşmış olsa bile, tek ödemeyle kapatılır. Geriye kalan 110 milyar dolar ile ülkemizin her sokağına cami yapılır.
Şaka şaka… Kalan bakiye ile muhtemelen İstanbul’un tüm trafik sorunu çözülür; üstüne nitelikli 1.000 yeni okul inşa edilir.
Dahası Var
Bak şimdi... Sadece 3 basit yatırım yaptık. 10 milyar dolar ya da 1000 dolar fark etmez.
18 yaşında çocuklar bunu internetten yapıyor.
Bunun üstüne 10 milyar dolarlık bir fon daha yarattığımızı düşün. Kişilerin inisiyatifine gerek yok. Dünya genelinde fintech, proptech, meditech ve legaltech gibi yeni girişimlere yatırım yapan pek çok fon var. Bu fonlara yatırım yaptığınızda, şirketlerin değerlemesi arttıkça, sizin paranız da katlanıyor. İnsan kaynağına da gerek yok. Dünyanın en yetenekli analistleri, zaten bu fonlarda çalışıyor.
10 milyar dolar ile 500.000 dolarlık slotlar üzerinden, 20.000 şirkete yatırım yapmak mümkün. 250K kararı verirsek bu sayı 40.000 şirket eder. 40.000 parlak girişimden herhalde 400 unicorn, 50 decacorn çıkar. Çünkü trend belli. Dünyanın gittiği yön de. Biz bu şirketleri yaratacak akla, vizyona, ekosisteme ya da jeo-politik iklime sahip olamayabiliriz. Ancak başkasının trenine binebiliriz.
Basit Düşün
Devlet alt yapı sağlar. Hukuk sistemini korur. Elektrik ve su gibi temel ihtiyaçlarımızı giderir. Ülkenin emniyetini üstlenir. Doğru. Ancak bana göre pekala girişimci ve yatırımcı devlet olabilir. Hatta muhtemelen, Türkiye’nin yegane şansı budur.
Günümüz ekonomisinde değer yaratmanın şekli değiştiği için, basit düşünmek geleceğimizi değiştirebilir. Petrol zengini ülkelerin senelerdir yaptığı şey de budur. Bugün dünyanın pek çok büyük markasının bir noktasında, mutlaka Orta Doğu sermayesi yer alır.
Başta söylediğimi sonda tekrar edeyim. Ben ekonomist değilim. Sadece ülkesi için daha iyi bir gelecek isteyen sıradan bir vatandaşım. Türkiye’nin pek çok değerli ekonomi hocası var. Ancak onlar 10 yıl önce de vardı, 30 yıl önce de.
Severek takip ettiğim bir Kripto yayıncısı, köstekli saatleriyle vedalaşamayan ekonomistlerin devri kapandı der sık sık. Katılıyorum. Yeni ekonomiyi ancak yeni dünyalılar anlayabilir. İşte bu nedenle, çok basit bir öneri getirmiş olsam da, ne demek istediğimi en iyi onlar anlayacaktır.
Girşimci ve yatırımcı Türkiye. Kulağa fena gelmiyor sanki!